De hoopvolle zucht van verlichting die in de lente van 2011 door de Arabische wereld waaide beleeft fasen van grote verontrusting, destructie en wanhoop. Burgers uit Oost en West delen dezelfde gevoelens van frustratie als het gaat om het wiel in een positieve veranderingsrichting te draaien en zo te voorkomen dat de geschiedenis zich opnieuw herhaalt.
Kijkend naar Syrië lijkt het nodig om de complexiteit van de situatie nog eens uit te leggen.
Waarom is de situatie waarin Syrië zich bevindt zo ingewikkeld?
Omdat (geo)politiek een rol speelt op drie niveau’s: lokaal, regionaal en internationaal.
Dit gegeven spint een web waarin ingewikkelde belangen overheersen. Veel bekende schrijvers, journalisten hebben hun brilliante inzichten al vaker voor het voetlicht gebracht de afgelopen jaren. Om er een paar te noemen: Patrick Cockburn of een recente Europese publicatie ECFR, , Fouad Ajami, Robert Fisk, Thomas Friedman.
GEOPOLITIEK SYRIË:
1. Lokaal: Assad Regering versus de diverse Syrische oppositie. Syriërs zoals veel Arabieren in de regio willen hervormingen in de hoop op een betere toekomst met zicht op werk en perspectief en participatie in bestuur en politiek. Een belangrijk boegbeeld van de Syrische revolutie is Razan Zeitouneh.
2. Regionaal: Soennieten versus Shiieten – vergelijk met de verschillen tussen Europese Katholieken en Protestanten. Saoedi Arabië en Qatar beide Soennitische staten vechten tegen de Sjiïtische regering in Syrië (Alawieten vallen onder de Shiieten) en hun Sjiietische partners Hezbollah en Iran. Het feit dat de meerderheid van de Syriërs soennitisch is lijkt de regionale soennieten de legitimatie te hebben gegeven om invloed uit te oefenen in een poging om de Sjiietische regering omver te werpen. Daarbij worden ook fundamentalistische facties ingezet zoals Jabhet al Nusra. De aanwezigheid van deze groepen werkt als een magneet en trekt fundamentalistische strijders uit de hele wereld aan.
3. Internationaal: USA, Europa en Turkije willen de macht van Iran verkleinen en steunen om die reden Saoedi-Arabië en Qatar die indirect via de NAVO wapens leveren aan de oppositie. De realiteit is dat in veel gevallen de wapens in handen vallen van de fundamentalisten. Aan de andere kant van het internationale spectrum steunen Rusland en China Syrië, Iran en Hezbollah. Zij testen onder andere radarsystemen en wapens over de rug van de Syrische bevolking.
Er wordt gevochten tussen het regeringsleger van Assad en het Vrije Syrische leger. Maar ook allerlei andere fracties zijn met elkaar in gevecht. Zo vechten bijvoorbeeld dorpelingen aan de Rivier de Eufraat in Racqqa op dit moment tegen de vestiging van Jabhet Al Nusra. Liberale Syriërs worden met hun komst terug gegooid in de Middeleeuwen. Vrouwen moeten zich opeens totaal sluieren. ‘This is not Syria but Saudi Arabia here, are they the ones to bring democracy here?!’ roepen veel Syriërs luid. Ondertussen kopen de Saoedi-Arabiërs jonge Syrische ‘bruiden in vluchtelingenkampen zoals Zaatari in Jordanië.
Syrië is net als proberen een schip te laten varen met teveel kapiteins erop ofwel zoals ze in Syrië zeggen: Kullon rous ma sh’Allah. Het mozaïek van Syriërs, Islamieten zowel soennieten als sjiieten, christenen, Druzen, Bedoeïenen en vele andere groepen betalen de hoogste prijs denkbaar. De wereld kijkt toe terwijl de tragedie zich ontvouwt.
Een beeld van Syrië bestaat uit meer kleuren dan alleen zwart en wit. Temidden van alle pijn en machtsstrijd blijft het van groot belang licht te laten vallen op hoopvolle ontwikkelingen. Regeringen, bedrijven and lokale gemeenschappen binnen en buiten Syrië nemen hoopvolle initiatieven om tegenwicht te bieden aan het strategische politieke proces.
Een hoopvolle beweging binnen Syrië zelf bijvoorbeeld is het verhaal over de inwoners van het Syrische stadje Yabroud die een onafhankelijk lokaal bestuur hebben opgericht die zorgt voor scholing, rechtspraak, noodopvang, humanitaire hulp en bescherming. Opmerkelijk hoe efficient dit lokaal opgezette systeem werkt. Het blijkt zelfs in staat om al-Qaeda buiten de deur te houden. Deze ontwikkeling is deel van een grotere beweging binnen Syrië in naam van Khalil Noe, de verzoeningsbeweging, waarbij Syriërs van allerlei achtergronden en gezindten de wapens hebben neergelegd.
Het feit is en blijft dat er meer dan 4,5 miljoen Syriërs binnen Syrië worden opgevangen door de Syriërs zelf, een verhaal over gastvrijheid en solidariteit.
Het blijft van groot belang de zaden van deze vreedzame bewegingen te blijven voeden met water en licht zodat er meer tulpen in de Syrische woestijn gaan bloeien.
Esseline van de Sande
